Γράμμα σε μια ποιήτρια

Γράμμα σε μία ποιήτρια.

15/05/2013

Είναι ένα από τα πολλά βράδια που περνώ κι εγώ τις δικές μου Νύχτες Αγρύπνιας. Κατάκοπη από το κυνήγι του ονείρου, τις μερικές διαψεύσεις, την απογοήτευση και την προσδοκία ανοίγω το βιβλιαράκι σου να σε ξεφυλλίσω, να πάρω κουράγιο και με συγκρατημένο χαμόγελο να σβήσω το φωτιστικό δίπλα στο κομοδίνο. Σήμερα η ιεροτελεστία θα αλλάξει. Σήμερα θα κοινοποιήσω σκέψεις. Αφήνω την λογοτεχνική κριτική για τους συμμετέχοντες και ειδικούς, θα περιοριστώ στη δική μου πρόσληψη.

Νόνη, όλα τα στοιχεία ποιητικής σου που συνδέονται με την Λευκάδα και τον ενδότερο νόστο σου δοσμένα σε ελεύθερο λιτό στίχο, όπως ακριβώς είναι και η ψυχή σου μου δίνουν μία ύλη βιωμένη -μέσα από σένα- για μένα. Θυμάμαι μαζί σου κι εγώ τις παιδικές μου Κυριακές ντυμένες με Πικέ Φουστανάκι, για να καταλήξω να τις συγκρίνω με πολλές μαυροντυμένες ενήλικες…

Η μνήμη του πόνου που αναδύεται από πολλά σου ποιήματα αναφερόμενα σε χρόνο της ενήλικης ζωής δίνει φωνή στον προσωπικό αγώνα του καθενός μας, γίνεται μία ποίηση ανθρώπινης εμπειρίας. Αποκορύφωμα, για μένα, αυτού του πόνου, είναι ένα ποίημα που  ενεργοποιεί περισσότερο την γυναικεία αισθαντικότητα, πρόκειται για την Παλίνδρομη Κύηση.

Ο αφιλόξενος και κρύος διάδρομος που διάβηκες για άλλες μπορεί να είναι ο πραγματικός διάδρομος ενός νοσοκομείου και για άλλες οι διαδρομές της ζωής μας. Η μικρή με τον λευκό φιόγκο στα μαλλιά που με μία ερώτησή της συγχρονίζει τον πόνο της ψυχής με τον σωματικό είναι για όλες μας τα μάτια των άλλων που γεμάτα απορία εξιχνιάζουν γιατί δεν κάναμε το αυτονόητο, το παραδεδομένο, αυτό που οι μανάδες τους παραδώσανε ως νόρμα. Και η λεκτική σιωπή σου μαζί με την κίνηση των χεριών σου να κρύψεις το ματωμένο κατωσέντονο είναι τα χαμόγελα που φορούμε για να σκεπάσουμε πληγές μας που μας δημιούργησαν σαν άλλοι γιατροί στο ΜΗΤΕΡΑ.

Ό,τι βίωσες δεν είναι μόνο ό,τι αποτύπωσες, είναι κυρίως ό,τι είσαι. Και είσαι ελπίδα. Μαζί σου ελπίζω κι εγώ να αισθανθώ ένα ποίημα σου, που ακόμη δεν μπορώ να αντιληφθώ, και να ψιθυρίσω στίχους από το Σ΄ Ευχαριστώ σε κάποιον που ανακάλυψε το ποτάμι στα σπλάχνα μου. Προς το παρόν ευχαριστώ εσένα Νόνη που μας δείχνεις το Στερέωμα.

Πολλά πολλά φιλιά από το Εδιμβούργο που ακόμη περιμένει την άνοιξη…

Γιάννα.

…Γένους θηλυκού – Συνέντευξη από τη Νόνη Σταματέλου

 

Της Γιώτας Σταύρου
Με αφορμή και την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας που γιορτάζεται την 8 Μαρτίου και επειδή και εμείς αναγνωρίζουμε και τιμάμε την γυναίκα και την προσφορά της στην κοινωνία, καλωσορίζουμε όλες τις φίλες μας αναγνώστριες που αναζητάνε τη γνώση και την πληροφορία για θέματα μεγάλα ή μικρά που τις απασχολούν καθημερινά. Ελάτε να φτιάξουμε την δική μας παρέα, να υποβάλλουμε τα ερωτήματά μας, να ανταλλάξουμε απόψεις, εμπειρίες, γνώμες, προβληματισμούς με θέματα για την υγεία, την εργασία, το παιδί, την οικογένεια, την παράδοση, να μοιραστούμε «μυστικές» σπιτικές συνταγές, ή απλά να εκφράσουμε σκέψεις και συναισθήματα. Γιατί μια γυναίκα είναι μητέρα, σύζυγος, κόρη, φίλη, νοικοκυρά, εργαζόμενη μα πάνω απ΄ όλα ΓΥΝΑΙΚΑ.
Την αυλαία ανοίγει η καλή μας φίλη και συμπατριώτισσα Νόνη Σταματέλου, η οποία πάντα ευγενική, πρόθυμη και με πολύ καλή διάθεση απαντάει στις ερωτήσεις μας και μας καλωσορίζει στον όμορφο χώρο της ποίησης. Την ευχαριστούμε θερμά.

1. «Ανθίζουν ΑΚΟΜΑ οι αμυγδαλιές στο Φρύνι;».. Ένα όμορφο ποίημα αφιερωμένο στην όμορφη Λευκάδα. Ζείτε και εργάζεσθε στα Γιάννενα. Επισκέπτεστε συχνά το νησί σας και το χωριό σας τους Τσουκαλάδες; Σας εμπνέει ο τόπος σας;

Σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε, εύχομαι καλή δύναμη σε όλα τα παιδιά που εργάζονται για τον πολιτιστικό σύλλογο και μακάρι ο πολιτισμός να γίνει σιγά σιγά τρόπος ζωής για όλους μας.
Στον τόπο μου δεν ένοιωσα ποτέ «επισκέπτης», είμαι οργανικά δεμένη με τη Λευκάδα, έρχομαι όσο συχνά μπορώ, δεν έκοψα ποτέ δεσμούς. Απλά την αποφεύγω όσο γίνεται, τον Αύγουστο, που νοιώθω να με πνίγει. Το χωριό μου λειτουργεί στην ψυχή μου όπως η μήτρα, με καθορίζει και κατά συνέπεια με εμπνέει. Είναι πολύ δυνατές οι μνήμες. Με εμπνέει το σπίτι που μεγάλωσα, οι δρόμοι, το σχολειό στα Καλυβάκια, η κατάνυξη στην εκκλησία που δεν τη βρίσκω πουθενά αλλού, οι άνθρωποι με τις ιδιορρυθμίες τους, η θάλασσα, τα χωράφια.

2. Τι σημαίνει ποίηση για σας; Πώς πήρατε την απόφαση να ασχοληθείτε με την ποίηση;

Ο Σεφέρης έγραψε ότι η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα. Ναι. Και για μένα η ποίηση είναι ζωή, είναι νόημα, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς να εκφραστώ ποιητικά, η χωρίς να διαβάσω καλή ποίηση. Θυμάμαι στα χρόνια της εφηβείας μου να χάνομαι στα ποιήματα του Βρεττάκου, να συλλέγω ό,τι έβρισκα για τη ζωή του ποιητή που θεωρώ ότι μ’ επηρέασε βαθιά, καθώς και στα ποιήματα, Καβάφη, Ελύτη, Πολυδούρη, Καρυωτάκη, αργότερα Καββαδία, Λειβαδίτη, Αναγνωστάκη, Γκανά.
Φυσικά όλα ξεκίνησαν απ΄το σχολείο, εκεί μυήθηκα ουσιαστικά, το μάθημα της Λογοτεχνίας στα Γυμνασιακά μου χρόνια -ευτυχώς είχα αξιόλογους δασκάλους- ήταν κυριολεκτικά «όαση». Η έκθεση επίσης ήταν η ώρα η δική μου, που εκφραζόμουν.
Παρακαλούσα στ΄ αλήθεια να μας αναθέσει η φιλόλογος ανάλυση ποιήματος στο σπίτι. Θέλω να πω ότι η σχέση μου με την ποίηση είναι τόσο βαθιά, που χωρίς αυτήν θα ήμουν μισή. «Αν δεν μού ‘δινες την ποίηση Κύριε -λέει ο Βρεττάκος- δεν θάχα τίποτα για να ζήσω.» Προφανώς λοιπόν, εγώ δεν πήρα ποτέ καμιά απόφαση ν’ ασχοληθώ με την ποίηση, αφού έγινε μόνο του και μεγάλωσε μαζί μου. Κάποια στιγμή βέβαια -ίσως άργησα λίγο-ωρίμασαν οι συνθήκες στη ζωή μου, κυρίως στην ψυχή μου, να ταξινομήσω τα συρτάρια μου, να εκδώσω την πρώτη ποιητική μου συλλογή «Παιχνίδι αιχμηρό»(2008), εκδ.Gutenberg, με σκοπό να μοιραστώ αυτά τα κομμάτια της ψυχής μου. Η ανταπόκριση ήταν πέρα από κάθε προσδοκία πραγματικά, το βιβλίο αγαπήθηκε, εξαντλήθηκε, επανεκδόθηκε και συνεχίζει να συγκινεί ακόμα αν κρίνω απ’ τα μηνύματα ανθρώπων, γνωστών και άγνωστων.

Το 2012 κυκλοφόρησε η δεύτερη συλλογή με τίτλο «Σε πύρινη τροχιά» και μπήκα πλέον σε μια άγνωστη τροχιά που ελπίζω να φέρει κι΄ άλλες συλλογές και ν΄ αγαπηθούν το ίδιο.

3. Τα ποιήματά σας «ΜΑΝΑ» και «ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΑΙΧΜΗΡΟ» απέσπασαν το 1ο βραβείο στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό ποίησης Βόλου (2008). Έχετε πολύ όμορφες αναμνήσεις για την μητέρα σας. Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια; Πώς έβλεπε η μητέρα σας την καλλιτεχνική σας φύση; Σας ενθάρρυνε;

Ναι, ίσως είναι απ’ τα πιο βιωματικά ποιήματα και τα δυο. Τα παιδικά μου χρόνια, αξιολογώντας τα τώρα που μεγάλωσα αρκετά κρίνω ότι ήταν λίγο δύσκολα, παρ΄ όλα αυτά στην πορεία κατάφερα να κρατήσω μόνο τα θετικά, άρα να τα νοσταλγώ. Θυμάμαι να κλείνομαι συχνά στο δικό μου «σύμπαν» και ν’ απολαμβάνω ό,τι συνέβαινε. Στη μέσα τσέπη ενός παλιού μπουφάν που φορούσα, απ’ τα 12 χρόνια μου είχα πάντα ένα μικρό μπλοκάκι κι ένα μολυβάκι, ήταν ήταν ο θησαυρός μου! Ήμουν ελεύθερη να γράφω ό,τι ένοιωθα, ότι παρατηρούσα, το είχα ανάγκη. Η μάνα μου με στήριζε ασυνείδητα, γράφοντας η ίδια στιχάκια ή ζωγραφίζοντας και κεντώντας «πάντες», με πολύχρωμα λουλούδια και πουλιά. Πιστεύω ότι έχω πάρει πολλά στοιχεία απ’ το χαρακτήρα της. Υπάρχει ένας πολύ αγαπημένος στίχος του Βρεττάκου που για κάποιο λόγο μου θυμίζει τη σχέση μου με τη μάνα μου, τη μεταφυσική μου σχέση.
«Γεννήθηκα σε μια κορφή που ΄χε μπροστά μια θάλασσα / κι είχε σιμά τον ουρανό / κι΄ηταν σα θαύμα ονείρου / Μα όταν η μάνα μου καλά μ’ είδε μες στην αγκάλη της /φοβήθη και με πέταξε στην αγκαλιά του απείρου».

4. Στη σημερινή εποχή με την δύσκολη πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε καθημερινά, τι έχει να προσφέρει η ποίηση στον σημερινό αναγνώστη;

Η ποίηση σε ομορφαίνει, σε τοποθετεί σωστά στον κόσμο, σου ξυπνάει την ξεχασμένη ρομαντική σου διάθεση, σε προβληματίζει, σε γαληνεύει. Είναι πνευματικό το κέρδος απ’ την ποίηση. Ειδικά σήμερα, η Τέχνη είναι μια επανάσταση. «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» έλεγε ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας ο Ντοστογιέφσκι. Όσο υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που αγαπούν την Τέχνη, που παράγουν Τέχνη, μπορούμε να ελπίζουμε. Όλοι ξέρουμε πια πως αν φτάσαμε εδώ που φτάσαμε είναι γιατί έχουμε έλλειμμα οικονομικό, αλλά πρωτίστως το έλλειμμά μας είναι πνευματικό.

5. Εκτός από την οικονομική κρίση που μαστίζει σήμερα την ελληνική κοινωνία, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εποχής μας θα λέγαμε, είναι και η κρίση θεσμών και αξιών της κοινωνίας και της πολιτικής. Υπεράνω όλων τίθεται σήμερα το προσωπικό και οικονομικό συμφέρον. Αξίες όπως η ανθρώπινη ζωή, η ελευθερία, η συναδέλφωση, η αλληλεγγύη και το ανθρώπινο πρόσωπο έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Στο ποίημά σας «ΔΥΟ – ΤΡΕΙΣ» γράφετε με μια δόση μελαγχολίας …. « ξορκίζω τα προσωπεία της μέρας που η νύχτα κουβαλάει στην κάμαρή μου….βαριά η πληρωμή σαν αναμετρηθείς με τη δειλία….δυο – τρεις μονάχα ξεχωρίζουν μεσ΄ το πλήθος. Οι άλλοι φεύγουν όλοι σκυθρωποί ….συμφιλιωμένοι όπως – όπως με της σκλαβιάς τους τ΄αγαθά….» Σας έχει επηρεάσει προσωπικά η «κρίση» αυτή στον τρόπο που σκέφτεστε και γράφετε; Ποια είναι η αξία του ποιητικού λόγου μες στην κρίση αξιών;

Προφανώς και με έχει επηρεάσει η κρίση που ζούμε όλοι. Κατ’ αρχήν βλέπω ανθρώπους τέρατα να διοικούν μια πανέμορφη χώρα που είναι η πατρίδα μου, να διαχειρίζονται τις τύχες τόσων ανθρώπων, να επιβιώνουν και να επιπλέουν οι φελλοί, να μου στραγγαλίζουν τα όνειρα, να θέλω να δουλέψω με μεράκι και να μη μ’ αφήνουν, να μου στέλνουν στην υπηρεσία μου νόμους και διατάγματα χωρίς νόημα. Βλέπω ένα ελληνικό σχολειό που έχω αγαπήσει και υπηρετώ με συνέπεια 28 χρόνια να έχει διαλυθεί, μια δημόσια παιδεία να αιμορραγεί, παραδομένη σε άνομα συμφέροντα και σε κομματικούς μηχανισμούς.
Βλέπω τους μαθητές μου που αγαπώ, εγκλωβισμένους σ’ ένα άδικο εκπαιδευτικό σύστημα, να μην έχουν εφηβεία, να πρέπει να παπαγαλίσουν στείρα πληροφορία για να την ξεράσουν μια μέρα μετά τις εξετάσεις. Βλέπω τους συναδέλφους μου φοβισμένους ν’ αργοπεθαίνουν. Και, για να θυμηθούμε το «Άξιον εστι» του Ελύτη. «Βλέπω τους στρατοδίκες σαν κεριά αναμμένα στο μεγάλο τραπέζι της Αναστάσεως.».
Μέσα σε όλα αυτά λοιπόν η ποίηση ίσως αφυπνίζει. Γιατί ο ποιητικός λόγος δεν περιγράφει μόνο τη θάλασσα, τα λουλούδια και τον έρωτα, αλλά και την κραυγή του αδικημένου, την εκδίκηση του τίμιου και φτωχού, το παράπονο του παιδιού που ο πατέρας του αυτοκτόνησε από ευθιξία, την κρεμάλα όσων πίνουν το αίμα του κοσμάκη.

6. Αναφέρω παρακάτω κάποιους στίχους από το ποίημά σας «ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΦΟΡΕΜΑ» Τι θράσσος κι’ αυτό! Ένα τέτοιο λευκό φόρεμα σε χώρο εργασίας. Ανάμεσα σε γκρίζες στολές και γκρίζες μάσκες….Έτσι που λησμόνησαν τους ανθρώπους. Έτσι που λησμόνησαν τον ουρανό…. Πού βρήκες το θράσσος να διασχίζεις το γκρίζο φορώντας ένα τέτοιο λευκό κι’ ανθοστόλιστο φόρεμα; Και πώς τολμάς κι’ ελπίζεις ακόμα και εν ώρα υπηρεσίας. Μια αναγνώστριά διαβάζοντας το ποίημά σας αναφέρει.. «μου άρεσε πολύ γιατί νιώθω ότι περιγράφει την καθημερινότητα όλων μας με απλό και ποιητικό τρόπο. Τόσο απλά που το γκρίζο βάφεται λευκό και ανάποδα χωρίς να μπορείς να αντιληφθείς τα όρια των «χρωμάτων» και τη δική σου σχέση με αυτά.» Εσείς τι πιστεύετε μπορεί ο άνθρωπος να τολμάει, να ελπίζει και να ονειρεύεται σήμερα για ένα καλύτερο αύριο; Είστε αισιόδοξη;

Ναι, είμαι αισιόδοξη, γιατί πιστεύω ότι υπάρχουν ακόμα αντιστάσεις. Υπάρχουν ακόμα αληθινοί άνθρωποι. Είναι λίγοι αλλά υπάρχουν. Κι’ επειδή είμαι και εκπαιδευτικός, δεν έχω επιτρέψει ποτέ στον εαυτό μου, να βγω απ’ τη σχολική αίθουσα, χωρίς ν΄ αφήσω ένα αισιόδοξο μήνυμα. Δεν σημαίνει ότι καλλιεργώ στα παιδιά ψευδαισθήσεις και θέλω να κάνω το ίδιο με τους αναγνώστες σας, αλλά οφείλουμε να ελπίζουμε και να κάνουμε ο καθένας την αλλαγή που μπορούμε στον μικρόκοσμό μας, για να γυρίσει λίγο λίγο ο τροχός. Κι ας ζήσουμε με λιγότερα, αρκεί να βρούμε τις χαμένες αξίες μας, ας ξαναθυμηθούμε την απλότητα στη ζωή μας, ας ξεχάσουμε τα τεράστια σπίτια που κτίζαμε σαν νεόπλουτοι, τα ακριβά αυτοκίνητα, ας βρούμε την ανθρωπιά μας.
Και κάτι σημαντικό που πάντα είχα σαν αρχή μου: Να μιλάμε, να καταγγέλλουμε το άδικο, να μην καλύπτουμε. Η κοινωνική αδιαφορία είναι γάγγραινα για τη χώρα μας. Και για να θυμηθούμε και τους Πατέρες της Εκκλησίας, με αφορμή το γεγονός ότι διανύουμε την πιο πνευματική περίοδο, το Τριώδιο. «Φταίχτης για το κακό στον κόσμο δεν είναι μόνο εκείνος που το διαπράττει άμεσα, αλλά κι εκείνος που δεν αγανακτεί, που δεν αγωνίζεται, που σιωπά».

7. Η ζωγράφος Σοφία Βλάχου – Πρωτόπαππα παρουσίασε πέρσι στα Γιάννενα αλλά και στη Λευκάδα με μεγάλη επιτυχία μια ιδιαίτερη έκθεση έργων ζωγραφικής της με εικόνες από τα ποιήματά σας με θέμα: «Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό». Πώς αισθάνεστε όταν άλλοι καλλιτέχνες εμπνέονται από τα έργα σας; Σας δίνει δύναμη να συνεχίσετε το έργο σας;

Η έκθεση ζωγραφικής της Σοφίας Βλάχου με τίτλο «Λόγος και χρώμα σε φως θαλασσινό», είχε τέτοια επιτυχία και στα Γιάννενα και στη Λευκάδα, ακριβώς γιατί η αλήθεια της προκάλεσε συγκίνηση. Ήταν μια συνάντηση ζωής και τέχνης. Ήταν μεγάλη τιμή για μένα η πρόταση της Σοφίας, γιατί η ποιότητά της και ως ανθρώπου και ως ζωγράφου ήταν πρόκληση. Συγκινηθήκαμε πρώτα εμείς οι δυο γιατί βρήκαμε τα παιδικά μας ακρογιάλια, τις μνήμες μας, τη μάνα μας τη Λευκαδίτισσα με το ποντάλι και το κεφαλοπάνι. Όλο αυτό που νοιώσαμε, το περάσαμε στον κόσμο που επισκέφθηκε την έκθεση κι αυτό το διαπιστώσαμε με τα μάτια μας όταν βλέπαμε ακόμα και νέους ανθρώπους, να σκουπίζουν τα δάκρυά τους μπροστά στους πίνακες που είχαν δίπλα και τα αντίστοιχα ποιήματα. Οπότε δεν μπορώ εύκολα να περιγράψω συναισθήματα. Σίγουρα παίρνω δύναμη.

Αυτό επίσης που μας συγκίνησε ιδιαίτερα και μένα και τη Σοφία, είναι η πρωτοβουλία δυο δασκάλων του 4ου δημοτικού σχολείου Λευκάδας που με αφορμή την Έκθεσή μας, έχουν ξεκινήσει ένα project με την Έκτη τάξη, όπου τα παιδιά προσεγγίζουν μαζί δυο μορφές τέχνης που η μια συνδέεται με την άλλη, η μια τροφοδοτεί την άλλη. Όταν ολοκληρώσουν την εργασία με τους δασκάλους τους, θα την παρουσιάσουν, εμείς θα είμαστε εκεί, θα αγγίξουν κάποια έργα, θα απαγγείλουν μαζί μας ποιήματα, θα μιλήσουμε μαζί τους. Να γιατί σας έλεγα προηγουμένως ότι αν το παιδί μυηθεί στην Τέχνη, οι κεραίες του θα λειτουργήσουν γόνιμα, αλλιώς θα ατροφήσουν.

8. O Μάρτιος, ο μήνας της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας (8 Μαρτίου) και της Παγκόσμιας Ημέρας της Ποίησης (21 Μαρτίου). Διπλή γιορτή για σας… Η γυναίκα μέχρι και σήμερα βρίσκεται σε έναν συνεχή αγώνα κατάκτησης των ατομικών και κοινωνικών της δικαιωμάτων. Πιστεύετε πως η σύγχρονη Ελληνίδα έχει βρει την ταυτότητα της στην κοινωνία σήμερα; Υπάρχει «γυναικεία» και «αντρική» ποίηση; Τα βιώματα των γυναικών της καταπίεσης και αποσιώπησης των δικαιωμάτων τους για πολλούς αιώνες διαφοροποιεί την «γυναικεία» ποίηση από την «αντρική»; Πόσο επηρέασε η παρουσία της γυναίκας στην εξέλιξη της ποίησης;

Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μέχρι να εξαλειφθεί ο ρατσισμός και η υποτίμηση του ρόλου μας. Βιώνει ρατσισμό ένας μεγάλος αριθμός γυναικών στον πλανήτη Και σ΄ αυτό έχουν συντελέσει δυστυχώς και οι θρησκείες, όπου επηρέασαν και τη νομοθεσία σε πολλές περιπτώσεις με αποτέλεσμα να είναι για παράδειγμα πιο ευνοϊκοί οι νόμοι σε «παρεκτροπές» των ανδρών ενώ αμείλικτοι σ΄αυτές των γυναικών. Ένας μεγάλος ορθόδοξος θεολόγος και ποιητής του 4ου αιώνα, ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, θεωρεί άνισους και ανώμαλους τέτοιους νόμους και τονίζει «άνδρες ήσαν οι νομοθετούντες και δια τούτο κατά γυναικών η νομοθεσία…».
Μεγαλώνοντας σε μια ανδροκρατική κοινωνία λοιπόν ακόμα και σήμερα, όσο κι αν η γυναίκα έχει κατακτήσει πολλά, εν τούτοις, βασανίζεται συχνά από ενοχικά σύνδρομα στην εργασία της, στη σχέση της με το σύντροφό της και γενικά με όλη την κοινωνία, αφού έχει απ’ τη μάνα της σχεδόν «διδαχθεί» μια υποταγή με τρόπο ώστε να τη θεωρεί πολλές φορές σαν χρέος προς την οικογένεια για την οποία είναι «πλασμένη».
Όσο για τη «γυναικεία ποίηση», ναι, θεωρώ ότι η γυναίκα σαφώς είναι ισότιμη με τον άνδρα, αλλά όχι ίση. Καμιά φορά αυτά τα συγχέουμε και κάνουμε λάθη που μας φέρνουν πίσω. Η φύση μας τοποθέτησε σε διαφορετικό ρόλο. Η ψυχοσύνθεση λοιπόν της γυναίκας είναι αρκετά διαφορετική απ’ αυτή του άνδρα, διαφορετικά γράφει, διαφορετικά εκφράζεται στην τέχνη. Δεν σημαίνει, προς Θεού ότι οι άνδρες δεν έχουν ευαισθησία, έχουμε τεράστιους καλλιτέχνες άλλωστε, αλλά υπάρχουν διαφορές. Οι διαφορές αυτές βέβαια εντείνονται όταν στην κοινωνία λειτουργούν τα στερεότυπα, οπότε από ένα βιωματικό ποίημα μιας γυναίκας που έχει υποστεί ρατσιστική συμπεριφορά κι έχει πληγωθεί, συγκινεί περισσότερο όσες γυναίκες έχουν βιώσει παρόμοια πράγματα.
Η παρουσία της γυναίκας στην ποίηση απ’ την αρχαιότητα, το Βυζάντιο και μέχρι σήμερα όχι απλά επηρέασε την παγκόσμια λογοτεχνία αλλά είναι καταλυτική.

9. Θα θέλατε να πείτε κάτι για τους αναγνώστες μας;

Εύχομαι στους αναγνώστες καλή δύναμη για ν΄ αντιμετωπίσουμε αυτή τη δύσκολη κατάσταση που αφορά όλους μας. Ελπίδα κι αγωνιστικότητα. Να πω στους Τσουκαλαδιώτες που βρίσκονται μακριά απ’ την πατρίδα, να μην ξεχνάνε ποτέ την καταγωγή τους, το χωριό που γεννήθηκαν. Τους στέλνουμε την αγάπη μας και την ευχή μας για καλή επάνοδο.
Γιώτα Σταύρου
Πηγή: «Τσουκαλαδιώτικα», Αριθμός Φύλλου 5, Γενάρης – Μάρτης 2014

Έκπληξη

     Έκπληξη

Μ’ έκπληκτα μάτια κοιτώ τον κόσμο
να παίρνει το σχήμα σου.
Πώς κάνει έτσι τα πράγματα η αγάπη!
Δεν θυμάμαι πως ήταν πριν έρθεις
η θάλασσα…
Πριν σε κοιτάξω πως ήταν τα μάτια μου
Τα χέρια μου πριν τ’ αγγίξεις…
Πώς ήταν η ζωή πριν μ’ αγκαλιάσεις.

Έτσι που όλα έγιναν εσύ
Αν χάσω Εσένα, όλα θα τα χάσω…

Υπόκλιση

Υπόκλιση

Το μονοπάτι φτάνει στο λόφο με τα κυκλάμινα.

Αμέτρητα ροζ κεφαλάκια

υποκλίνονται στον ήλιο που ξεμακραίνει.

Σαν κάποιος να πήρε απ' το τοπίο τη χαρά.

Νωχελική πορεία προς το Χειμώνα

η γραμμή ανάμεσα στα δέντρα.

Κοιτώ με τις ώρες τους σχηματισμούς των πουλιών

στην πρώτη βροχή

Τους ακολουθώ με το βλέμμα μέχρι τον ορίζοντα

Τρυπάω τα σύννεφα

Γυρεύω τη χώρα του Καλοκαιριού

Μα χάνω το δρόμο.

Προσγειώνομαι στο λόφο

Χρωματίζω τη θλίψη μου

Τη βαφτίζω ελπίδα

κι' υποκλίνομαι ευλαβικά στο Φθινόπωρο

   Νόνη Σταματέλου

Στ’ ακρωτήρι

                  

  Στ’ ακρωτήρι

Στ’ ακρωτήρι του έρωτα

Πάλι φέτος θυμήσου

Πως εκεί σε περίμενα

Και μετρούσα τα χρόνια…

Κι’ ο μικρός φαροφύλακας

Μου μιλούσε για σένα

Πως σ’  αντάμωσε μου’ λεγε

Πως ρωτούσες για μένα

Κι’ όλη η έγνοια σου ήτανε

Πότε θα’ρθει ο καιρός

Να ημερέψουν οι θάλασσες

Να στολίσεις το πλοίο

Με φεγγάρι αυγουστιάτικο

Με καρδιά γιορτινή.

Στ’ ακρωτήρι του έρωτα

Ήρθες μόνο για μένα

Κι’ έχω τάμα κι’ υπόσχεση

στην κυρά του πελάγου

Κάθε χρόνο τον Αύγουστο

Να της φέρνω σπονδή.

Παντάνασσα στην πλατεία Μοναστηρακίου…

Παντάνασσα στην πλατεία Μοναστηρακίου…

Ανήμερα της Κοίμησης … Δεκαπενταύγουστος! Κι’ αναρωτιέμαι βαδίζοντας αργά από Μοναστηράκι προς Θησείο πόση ευθύνη έχει ο καθένας από μας ξεχωριστά για την ασχήμια που μας περιβάλλει και σιγά σιγά μας πνίγει. Για την έλλειψη στοιχειώδους ορθόδοξου ήθους σε χώρους όπως ένα Βυζαντινό εκκλησάκι, που η θέα του και μόνο στάζει βάλσαμο σε ταραγμένους καιρούς όπως αυτοί που ζούμε.

Συλλογιέμαι συγκεκριμένα τι σχέση μπορεί να έχει η γλυκειά μορφή της Παναγίας ή των αγίων μας  με την επιθετική φάτσα του ιερέα της Παντάνασσας που με παρέπεμψε με την πρώτη ματιά στο Μεγάλο Ιεροεξεταστή γνωστής ταινίας. Δυστυχώς  ενισχύθηκε η άποψή μου περί Μεσαίωνα, όταν διέκοψε τη θεία λειτουργία και με το ύφος που δίνει η εξουσία στον άνθρωπο δίχως πνευματικότητα, επέπληξε κάποιον απ’ το ανομοιογενές εκκλησίασμα που χτύπησε  το κινητό του. «Εδώ είναι εκκλησία κι’ οποιανού  δεν του αρέσει να πάει έξω να μιλήσει… Ντροπή σας και άλλα παρόμοια» .Και λίγο αργότερα «Όποιος δεν έχει εξομολογηθεί, θα τον κάψει η μεταλαβιά…» .Κοίταξα γύρω μου για κάποια δευτερόλεπτα για να βεβαιωθώ σε ποιον αιώνα ζω και ν’ αποφύγω τη φωτιά της κόλασης που έβγαινε απ’ τα μάτια του…

Κατά τ’ άλλα ,Αρτοκλασία, Επιτάφιος τα Παναγίας, κίνηση του κεντρικού πολυελαίου, εντυπωσιακή συνέπεια στο Τυπικό.

Μέσα και έξω απ’ το εκκλησάκι, ψυχές διψασμένες γι’ αγάπη, ψυχές ναυαγισμένες, πεσμένοι συνάνθρωποί μας στα σκαλοπάτια, άστεγοι, εξαρτημένοι, εξαθλιωμένοι,  «εικόνες Θεού» ή «παιδιά ενός κατώτερου Θεού»…

Με την όποια ανεπαρκή μου θεολογική παιδεία ως πτυχιούχος θεολογικής Σχολής, μα με έντονα βιωμένη εκκλησιαστική μαρτυρία  στα παιδικά μου χρόνια, μακριά από ευσεβιστικά κατάλοιπα και προτεσταντίζουζες απόψεις περί δικαιώματος κριτικής του κλήρου, κραυγάζω μέσα απ’ αυτό το γραπτό… Ναι λοιπόν, αυτή η Εκκλησία δεν έχει λόγο στον κόσμο και δεν έχει θέση στις  καρδιές μας.

Ανακαλώντας το περιστατικό στη μνήμη μου αναρωτιέμαι πόσο αδικούμε το Θεό ανεχόμενοι να τον εκπροσωπούν κληρικοί σαν αυτόν της Παντάνασσας. Ενός ναού που η ιδιαιτερότητά του συγκλονίζει: Είναι μια «αγκαλιά» στην πιο βρώμικη ίσως πλατεία του κόσμου, σταυροδρόμι πολιτισμών ταυτόχρονα, μια πλατεία με τόσες αντιφάσεις ,στην Πλατεία Μοναστηρακίου… μια ανάσα απ’ τον Παρθενώνα.

Σε ποιο εκκλησίασμα απευθύνεται ο ύμνος για την Παναγία  που αντηχεί ακόμα στ’ αυτιά μου και μου φέρνει ρίγος… «Ο γλυκασμός των αγγέλων, των θλιβομένων  η χαρά…» αν όχι σ΄αυτούς τους καταφρονεμένους που ρίχνονται με πεινασμένο βλέμμα και ψυχή πάνω στα κοφίνια με τους άρτους, όχι για να πάρουν ευλογία όπως τόσες καλοβαλμένες γιαγιάγες  που τους σπρώχνουν με αηδία, μη λερώσουν τη γιορτή τους, μα για να σταθούν στα πληγιασμένα πόδια τους…

Θέλω να ελπίζω πως δεν είν’ αργά να διδάξουμε αυτή την τάξη των απαίδευτων κληρικών πως όσο περισσότερους κλυδωνισμούς δέχεται το πλοίο, τόσο περισσότερη ετοιμότητα και ευελιξία οφείλει να έχει ο κυβερνήτης. Όσο περισσότερο αγριεύει ο κόσμος γύρω, τόσο πρέπει να γλυκαίνουμ’ εμείς που μας δόθηκε η χάρη να μιλάμε για το Θεό. Όσο απελπίζεται  και ξεμακραίνει ο άνθρωπος, τόσο ανάγκη είναι να θυμάται ο ιερέας ότι στην ορθόδοξη παράδοση είναι ο « πατέρας», ο «ποιμένας», που νοιάζεται, κλαίει, μακροθυμεί.

Προφανώς υπάρχουν χίλιοι άλλοι τρόποι να στηρίξει κάποιος θεολογικά την αναγκαιότητα της μετάνοιας και την αξία των μυστηρίων. Και χωρίς αμφιβολία ,για όλους είναι εκνευριστικός ο ήχος του κινητού στην ώρα της λειτουργίας, ακόμα και στο σινεμά στο θέατρο, στη σύσκεψη.(εκτός κι’ αν είναι το δικό μας που σπεύδουμε ιδρωμένοι να δηλώσουμε πως ξεχαστήκαμε ή ήταν απόλυτη ανάγκη…).

Όμως.

Χρέος μας είναι να επεμβαίνουμε με όποιον τρόπο μπορούμε ,να διώχνουμε τη σκουριά απ’ τους θησαυρούς που κληρονομήσαμε και να διαφυλάξουμε την πίστη που υπηρετούν ευτυχώς χιλιάδες αγωνιστές παπάδες, ασκητικοί, καλλιεργημένοι ,με ορθόδοξο φρόνημα και λεβεντιά. Προφανώς δεν πλήττεται το κύρος της Ορθοδοξίας  απ’ την ύπαρξη  κληρικών που κατακεράυνωνε αιώνες πριν κι’ ο ιερός Χρυσόστομος με τον πύρινο λόγο του «Εκκαθαρίσατε την Εκκλησίαν από αναξίους κληρικούς…» .Όπως  δεν πλήττεται ο θεσμός της Δημοκρατίας απ’ την άνοδο του φασισμού σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Οι καιροί είναι αιχμηροί κι’ οφείλουμε να αφυπνιστούμε για να αποκτήσουν οι λέξεις το αληθινό τους νόημα. Για να βρούμε κι’ εμείς το χαμένο, το αληθινό μας πρόσωπο.

Όσο κι’ αν μας χαλάει τη βιτρίνα η εικόνα των πεινασμένων που με τα βρώμικα χέρια τους εκλιπαρούν ακόμα και για ένα κομματάκι αντίδωρο ,είναι επιτακτική ανάγκη να αναδείξουμε την πραγματική διάσταση της Εκκλησίας, που αγκαλιάζει στοργικά τον κουρασμένο άνθρωπο της εποχής μας.

Έχουμε  βαρεθεί πια τα στομφώδη κηρύγματα, αρκετές ενοχές έχει φορτωθεί η ανθρώπινη φύση μας. Προσδοκούμε απ’ την Εκκλησία να μας γλυκάνει με το λόγο της, να μας θυμίζει συχνά τη θεία πνοή που φέρει η ύπαρξή μας, να μας δώσει ελπίδα εκεί που όλα φαίνεται να ‘χουν χαθεί…

Δεν βλέπω άλλο νόημα στη χριστιανική γιορτή...

Νόνη Σταματέλου

16 Αυγούστου 2013

Αθήνα

"Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό" στη Λευκάδα

"Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό" στη Λευκάδα

Έκθεση ζωγραφικής
Εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 5 Ιουλίου 2013 και ώρα 20:00 μια ιδιαίτερη έκθεση έργων ζωγραφικής της Σοφίας Βλάχου Πρωτόπαππα με εικόνες από τα ποιήματα της Νόνης Σταματέλου στην αίθουσα Τέχνης Θ. Στάμος στην πλατεία Μαρκά.
Το θέμα της έκθεσης είναι: «Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό».
Σ’ αυτά τα έργα η ζωγράφος εμπνέεται από την έντονη εικονοπλασία των ποιημάτων της Νόνης Σταματέλου, παρασύρεται απ’ τα υπόγεια ρεύματα που αδελφοποιούν την ποίηση με τη ζωγραφική όπως λέει κι ο Ρίλκε και κάνει μαζί τους το προσωπικό της ταξίδι σ’ ένα κόσμο με αγγέλους, γοργόνες, θάλασσες, λευκά πλεούμενα, «αιχμηρά παιχνίδια» και «πύρινες τροχιές» και συναντά την ποιήτρια «στο βαθύ γαλάζιο των παιδικών τους χρόνων».

Την Δευτέρα 8 Ιουλίου και ώρα 21:00, μέσα στον χώρο της έκθεσης, εκεί ανάμεσα στους πίνακες που γέννησε η έμπνευση από τα ποιήματα της Νόνης Σταματέλου, έγινε η παρουσίαση της δεύτερης ποιητικής της συλλογής με τίτλο «Σε πύρινη τροχιά».
Την παρουσίαση έκανε η φιλόλογος Ντίνα Αυγέρη και για το έργο της ποιήτριας μίλησαν επίσης ο συγγραφέας Γιάννης Πάσχος και η ζωγράφος Σοφία Βλάχου ενώ έπαιξε κιθάρα η Μαρία Γιαννικοπούλου
Για την ποιήτρια έχουν ειπωθεί:
«Είναι ολοφάνερη η πατρίδα της Νόνης. Έρχεται απ’ τη θάλασσα. Είναι σαν εκείνο τον ήρωα στην ταινία του Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα» που την ώρα της εκτέλεσης του αναφωνεί: Εγώ ήρθα απ’ τη θάλασσα, εσείς από πού ήρθατε;
Η διαμαρτυρία της μοιάζει με της φώκιας το κλάμα κι όχι με το κρώξιμο των μαύρων πουλιών που την τρομάζουν κι άλλοτε πάλι μοιάζει με το πέταγμα του γλάρου. ..
…Είναι φωτεινή κοπέλα που τραγουδά σαν την μικρή Αντιγόνη του Γ. Σεφέρη. Είναι μια Σαπφώ στ’ ακροθαλάσσι μαγεμένη απ’ το Αιγαίο και τα νησιά του που τραγουδά τους καημούς του καθενός μας……»

 Από την παρουσίαση του βιβλίου "Σε πύρινη τροχιά" στη Λευκάδα

http://wwwlefkaslive.blogspot.gr/2013/07/blog-post_8022.html

Συνέντευξη της Νόνης Σταματέλου στον "Prisma 951"

http://www.prisma951.gr/index.php/component/k2/item/1961-prisma-95-1

Η ποιήτρια Νόνη Σταματέλου στον Prisma 95,1.

Με αφορμή την  βραδιά που θα είναι αφιερωμένη στην ποίηση της Νόνης Σταματέλου την Τετάρτη 15 Μαϊου, στον Πολιτιστικό Πολυχώρο Παλιά Σφαγεία στα όμορφα Ιωάννινα, το απογευματινό μαγκαζίνο με τον Παναγιώτη Κουνιάκη είχε την τιμή να την φιλοξενήσει στο studio σε μια συζήτηση με κύριο συστατικό την ποίηση.

Η Νόνη Σταματέλου μας ταξίδεψε μέσα από τα ποιήματα που διάβασε στον αέρα, ενώ μίλησε και για την έκθεση  έργων ζωγραφικής της Σοφίας  Βλάχου – Πρωτόπαππα με  εικόνες από τα ποιήματα της ίδιας.

Η ποιήτρια Νόνη Σταματέλου έχει δίκο της blog που κάνοντας κλικ εδώ μπορείτε να μπείτε στον δικό της ηλεκτρονικό κόσμο.

Απολάυστε για άλλη μια φορά την όμορφη συνομιλία που είχε με τον Παναγιώτη Κουνιάκη, ενώ επιτρέψτε μας να μοιραστούμε μαζί ένα ποίημα της που μας άγγιξε ιδιαίτερα.

Θέλω να σου πω - Νόνη Σταματέλου

Θέλω να σου πω

Για το χαμένο νόημα των λέξεων

Μα δε μ’ αφήνεις

Και δεν έχεις καταλάβει τίποτα

για τη συντέλεια που ζούμε.

Θέλω να σου πω

Για τις γεμάτες αίθουσες Τέχνης

τις  άδειες από αισθήματα

για τους δασκάλους των Πανεπιστημίων

που αγοράζουν και πουλάνε τα ιερά.

Για τους ιερείς του χρήματος

Τις ποιητικές βραδιές

Στα σαλόνια των νεόπλουτων.

Θέλω να σου δείξω

μια σκοτεινή λίμνη

που ανακάλυψα ζώντας εδώ

κι’ ένα ποτάμι παραπέρα

με αίμα αθώων τολμηρών…

Κι’ εσύ μου ανοίγεις την καρδιά σου

Σαν βιβλίο

Και βλέπω

πως  δεν θέλω

τίποτα πια άλλο στον κόσμο

παρά τον κόσμο που διεσώθη εντός σου

πριν την Πτώση.

Πάρε τα χέρια σου

απ’ τα μάτια μου.

Θέλω να τα δω όλα.

Ησύχασε.

Τι να φοβηθώ τώρα που έχω Εσένα…

Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό στα Γιάννενα

Έκθεση ζωγραφικής

Tη Δευτέρα 8 Απριλίου 2013 και ώρα 19:00 εγκαινιάστηκε  έκθεση έργων ζωγραφικής της Σοφίας  Βλάχου – Πρωτόπαππα με  εικόνες από τα ποιήματα της Νόνης Σταματέλου στον εκθεσιακό χώρο του Λαογραφικού Μουσείου Κ. Φρόντζου (Μιχαήλ Αγγέλου 42 Ιωάννινα).

 Για το έργο της ζωγράφου μίλησε στα εγκαίνια ο εικαστικός Αντώνης Κέλλης

Το θέμα της έκθεσης είναι: «Λόγος και Χρώμα σε Φως Θαλασσινό».

Σ’ αυτά τα έργα η ζωγράφος εμπνέεται από την έντονη εικονοπλασία των ποιημάτων της Νόνης Σταματέλου, παρασύρεται απ’ τα υπόγεια ρεύματα που αδελφοποιούν την ποίηση με τη ζωγραφική όπως λέει κι ο Ρίλκε και κάνει μαζί τους το προσωπικό της ταξίδι σ’ ένα κόσμο με αγγέλους, γοργόνες, θάλασσες, λευκά πλεούμενα, «αιχμηρά παιχνίδια», «πύρινες τροχιές» και συναντά την ποιήτρια «στο βαθύ γαλάζιο των παιδικών τους χρόνων».

Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 26 Απριλίου και θα είναι ανοιχτή Δευτέρα έως Παρασκευή από 09:00 - 14:00 και τα απογεύματα μόνο Δευτέρα και Τετάρτη από 17:30 - 20:00.

 

Η αφίσα της έκθεσης

Φωτογραφίες από τα εγκαίνια